Stanisław Witkowski (filolog)

---

Życiorys

Stanisław Witkowski był synem Karola, który zarządzał niewielkim majątkiem ziemskim, oraz Marii z domu Paszków. Swoje pierwsze kroki edukacyjne stawiał w gimnazjum w Wadowicach. W latach 1887-1891 podjął studia z zakresu filologii klasycznej i słowiańskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim, mając zaszczyt uczyć się u wybitnych profesorów, takich jak Kazimierz Morawski oraz Maksymilian Iskrzycki. Po ukończeniu tego etapu kształcenia, swoją naukę kontynuował na uniwersytecie w Berlinie (1892-1893), a następnie w Getyndze (1893-1894). W tym ostatnim miejscu kształcił się nie tylko w zakresie filologii klasycznej, lecz również z zakresu archeologii, gramatyki porównawczej oraz sanskrytu.

W 1893 roku obronił doktorat na Uniwersytecie Jagiellońskim na podstawie pracy zatytułowanej De vocibus Hybridis apud antiquos poetas Romanos. W latach 1895-1896 rozpoczął swoją karierę zawodową, ucząc języków starożytnych w Gimnazjum Św. Anny w Krakowie, a od 1896 do 1898 w K. K. Gimnazjum im. Rudolfa w Brodach, gdzie wykładał język niemiecki. Równocześnie, w latach 1895-1900, pełnił funkcję referenta w Radzie Szkolnej Krajowej.

W 1898 roku uzyskał habilitację na Uniwersytecie Lwowskim i został docentem w II Katedrze Filologii Klasycznej. W 1902 roku został awansowany na profesora nadzwyczajnego, obejmując kierownictwo wspomnianej katedry po Ludwiku Ćwiklińskim. Rok 1905 przyniósł mu tytuł profesora zwyczajnego, a w roku akademickim 1908/1909 pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego. Był również rektorem Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie w roku akademickim 1930/1931. Wykłady na Uniwersytecie Lwowskim prowadził do 1935 roku.

Witkowski był aktywnym członkiem Akademii Umiejętności w Krakowie, do której dołączył jako członek korespondent w 1910 roku, a od 1914 roku był członkiem czynnym. W latach 1931-1945 sprawował funkcję wicedyrektora Wydziału I PAU. Należał także do innych towarzystw naukowych, takich jak Towarzystwo Naukowe Warszawskie (od 1945 członek zwyczajny) oraz Towarzystwo Naukowe we Lwowie (od 1920 członek czynny). Dnia 27 listopada 1929 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, a w październiku 1936 roku otrzymał tytuł profesora honorowego Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie.

Jego prace naukowe obejmowały różnorodne tematy, w tym papirologię, hellenistykę, literaturę polsko-łacińską oraz historię starożytnego Egiptu. Witkowski jest uznawany za twórcę fundamentów papirologii w Polsce. Jego dzieło pod tytułem Historjografja grecka i nauki pokrewne (1925-1927, trzy tomy) stanowi pierwszą w Europie syntezę dziejopisarstwa greckiego, obejmującą okres od początków po pierwsze wieki cesarstwa. Z myślą o Wielkiej Historii Powszechnej opracował również dzieje epoki Peryklesa. Zajmował się analizą twórczości Homera, Safony, Arystofanesa oraz Kallimacha, a także przygotował wzorową edycję greckich Listów prywatnych z epoki Ptolemeuszów, które były wielokrotnie wznawiane w Polsce i Niemczech.

W trakcie swojej kariery prowadził badania w wielu miejscach, takich jak Grecja, Sycylia i Maroko. Witkowski współpracował z pismem „Eos” od 1895 roku, a w latach 1902-1909 pełnił funkcję redaktora. Był również cenionym recenzentem prac polskich filologów, w tym dla publikacji takich jak Historia poezji humanistycznej łacińskiej w Polsce Tadeusza Sinki (1916), Demy EupolisaStefana Srebrnego (1923) oraz Dwie wiosny Jana Parandowskiego (1929). W latach 1913-1927 opublikował trzy tomy „Studia Leopolitana”.

Stanisław Witkowski zmarł i spoczął na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera A-11-1).

Uczniowie

Wśród grona studentów Stanisława Witkowskiego znajdowali się między innymi: Andrzej Gawroński, Tadeusz Kotarbiński, Franciszek Smolka, Jan Smereka, Andrzej Kuś oraz Jan Parandowski. Witkowski zasłynął jako sumienny wykładowca, lecz jego studenci często wspominali o jego surowości podczas egzaminów.

Publikacje

Stanisław Witkowski, znany jako filolog, ma na swoim koncie wiele istotnych publikacji, które przyczyniły się do rozwoju badań nad literaturą i kulturą antyczną. Jego prace obejmują zarówno monografie, jak i artykuły dotyczące różnych aspektów filologii greckiej oraz jej wpływu na ówczesną myśl literacką.

Wśród najbardziej znaczących dzieł Witkowskiego wymienia się:

• Jan z Wiślicy. Jego życie i pisma (1891),
• Stosunek „Szachów” Kochanowskiego do poematu Vidy „Scacchia ludus” (1892),
• Homer i Troja (1893),
• Nowo odkryty poeta grecki Herondas i jego utwory (1893),
• Życie greckie w Egipcie w epoce Ptolemeuszów według papirusów greckich (1893),
• Nowe odkrycia w dziedzinie muzyki greckiej (1895),
• Prodromus grammaticae papyrorum Graesarum aetatis Lagidarum (1895),
• Udalryk Wilamowitz-Moellendroff i działalność w zakresie filologii starożytnej (1895),
• Ad Herodam (1896),
• Sofoklesa „Antygona” a Shelleya „Rodzina Cencich” (1904),
• Istota powstania Koine (1905),
• Autorowie greccy, znalezieni po roku 1891 (1910),
• O pisownię wyrazów obcych. Fajdon czy Fedon? Feidjas czy Fidiasz? (1911),
• Studia nad Homera „Dolomeia” (1917),
• Lekarz Mikołaj z Polski (1919),
• Tragedia grecka (1930, dwa tomy),
• Historyczna składnia grecka na tle porównawczym (1936),
• Państwo greckie (1938),
• Kleopatra (1939),
• Utwór Diderota źródłem „Zemsty” (1950).

Dodatkowo, Witkowski opublikował wspomnienia z podróży, w tym Wrażenia z Południa: Grecja, Sycylia, Hiszpania, Maroko (1914) oraz Z podróży po Hiszpanii i Portugalii. Hiszpania dziś i przed dwudziestu laty (1928). Publikacje te ukazują nie tylko jego wiedzę filologiczną, ale także otwartość na różnorodność kultur oraz doświadczeń życiowych.

---

Oceń: Stanisław Witkowski (filolog)

---