Wilhelm Fryś


Wilhelm Fryś, urodzony 27 maja 1869 roku w Andrychowie, był postacią o znaczącym wkładzie w historię Wojska Polskiego. Zmarł 18 grudnia 1923 roku w Warszawie, gdzie spędził ostatnie lata swojego życia.

Fryś zasłynął jako pułkownik korpusu kontrolerów, pełniąc ważną rolę w strukturach wojskowych młodego państwa polskiego. Jego praca miała istotny wpływ na organizację i funkcjonowanie armii.

Życiorys

Wilhelm Fryś przyszedł na świat 27 maja 1869 roku w Andrychowie, położonym wówczas w powiecie wadowickim, w Królestwie Galicji i Lodomerii. Pochodził z rodziny Piotra Frysza (1833–1901), który wykonywał zawód kuśnierza, a następnie piekarza, oraz Agnieszki z Gieruszczaków. Wilhelma otaczała duża rodzina, miał czterech braci, w tym Franciszka (1865–1942), który również był piekarzem, oraz Rudolfa Fryszowskiego (1889–1953), majora Wojska Polskiego, a także artystę malarza. Do tego grona doszło jeszcze cztery siostry.

W 1890 roku udało mu się ukończyć naukę oraz zdać maturę w c. k. Gimnazjum w Wadowicach. Następnie, w latach 1890–1891, rozpoczął swoje wojskowe zmagania jako jednoroczny ochotnik, odbywając obowiązkową służbę w Galicyjskim Pułku Piechoty Nr 56 w Krakowie. Po jej zakończeniu, przez pięć semestrów, studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. W tym samym czasie został mianowany na stopień podporucznika w korpusie oficerów rezerwy piechoty, z datą przydzielenia do Galicyjskiego Pułku Piechoty Nr 55 we Lwowie.

W maju 1894 roku przerwał swoje studia, decydując się na zawodową służbę w cesarsko-królewskiej Obronie Krajowej. Jego kariera wojskowa szybko się rozwijała; 1 listopada 1894 roku uzyskał stopień podporucznika. Został wcielony do 16 Pułku Piechoty Obrony Krajowej w Krakowie. Na stopień porucznika awansował w 1897 roku, a w 1906 roku otrzymał awans na kapitana 2. klasy. W 1912 roku przeniesiono go do 20 Pułku Piechoty Obrony Krajowej w Stanisławowie, gdzie brał udział w I wojnie światowej, walcząc na froncie rosyjskim. Jako dowódca batalionu został ciężko ranny w październiku 1914 roku.

Z biegiem lat Fryś zyskał kolejne awanse: na stopień majora w 1915 roku i podpułkownika w 1917 roku, do Wojska Polskiego został przyjęty 1 listopada 1918 roku, przejmując przydział do Komendy Pułku Piechoty Ziemi Bocheńskiej Nr 15. Od stycznia do maja 1919 roku pełnił rolę organizatora i pierwszego dowódcy tego pułku. W czerwcu 1919 roku, jako prezes Komisji do odbioru majątku po Krajowej Komisji Opieki nad Inwalidami, miał za zadanie przejąć majątek pod zarząd wojskowy.

Od 3 lipca 1919 roku Fryś był przydzielony do Sekcji Ekonomiczno-Kontrolnej Dowództwa Okręgu Generalnego „Kraków”, gdzie objął stanowisko dowódcy Zakładu Umundurowania WP w Krakowie. 11 czerwca 1920 roku został zatwierdzony w stopniu podpułkownika, a od 15 listopada 1920 roku pełnił rolę kontrolera wojskowego w Sekcji Kontroli Faktycznej Oddziału IV Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie. W 1921 roku jego oddziałem macierzystym był 10 Pułk Piechoty w Łowiczu.

3 maja 1922 roku, po weryfikacji, uzyskał stopień pułkownika z datą starszeństwa z 1 czerwca 1919 roku. Następnie pełnił funkcję szefa Grupy VI Korpusu Kontrolerów do spraw umundurowania oraz zakwaterowania. Mimo że był inwalidą wojennym, jego determinacja i siła życiowa towarzyszyły mu aż do końca jego dni. „Na zajmowanych stanowiskach przez niezmordowaną pracę oraz fachową wiedzę położył duże zasługi w dziedzinie ulepszenia gospodarki i administracji wojskowej”.

Wilhelm Fryś zmarł 18 grudnia 1923 roku w Szpitalu Ujazdowskim w Warszawie. Piątek, 21 grudnia 1923 roku, to dzień, w którym odbyło się nabożeństwo żałobne w Głównej Kaplicy Szpitala Ujazdowskiego przy ulicy Pięknej. Po ceremonii jego ciało przetransportowano na Dworzec Główny, by ostatecznie zostać pochowanym w Andrychowie. Ponadto, w 1901 roku ożenił się z Zofią Kloss, jednak jego małżeństwo nie doczekało się potomstwa.

Ordery i odznaczenia

W trakcie swojej służby w cesarsko-królewskiej Obronie Krajowej, Wilhelm Fryś został odznaczony szeregiem prestiżowych wyróżnień, które świadczą o jego zasługach i zaangażowaniu. Poniżej przedstawiamy zwięzły przegląd otrzymanych odznaczeń:

  • Krzyż Zasługi Wojskowej 3 klasy z dekoracją wojenną i mieczami (1916),
  • Brązowy Medal Zasługi Wojskowej na czerwonej wstążce,
  • Brązowy Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych i Żandarmerii,
  • Krzyż Jubileuszowy Wojskowy,
  • Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913.

Przypisy

  1. a b c Andrzej Fryś. O tym, jak Frysiowie w Wadowickim Gimnazjum nauki pobierali. „Przegląd Historyczno-Kulturalny „Wadoviana””. Tom XLVI (nr 19), s. 198–205, 2016. Wadowice: Wadowickie Centrum Kultury im. Marcina Wadowity. ISSN 1505-0181. [dostęp 25.07.2021 r.]
  2. Andrzej Fryś. Mjr Rudolf Fryszowski - Obrońca Polskiego Wybrzeża z andrychowskim rodowodem. „Przegląd Historyczno-Kulturalny „Wadoviana””. nr 13, s. 227–237, 2010. Wadowice: Wadowickie Centrum Kultury im. Marcina Wadowity. [dostęp 25.07.2021 r.]
  3. Roczniki 1923, s. 28, 1069.
  4. Lista starszeństwa 1922, s. 297.
  5. Spis oficerów 1921, s. 49, 621.
  6. Dz. Pers. MSWojsk. Nr 5 z 21.01.1924 r., s. 31.
  7. Polska Zbrojna Nr 348 z 21.12.1923 r., s. 5.
  8. Polska Zbrojna Nr 347 z 20.12.1923 r., s. 4, nekrolog śp. płk. KK Wilhelma Frysia.
  9. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 41 z 12.04.1919 r., poz. 1297.
  10. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 18 z 18.02.1919 r., poz. 598.
  11. Ranglisten 1918, s. 53.
  12. Ranglisten 1916, s. 18.
  13. Schematismus 1914, s. 263.
  14. Schematismus 1913, s. 144, 306.
  15. Schematismus 1907, s. 134, 277.
  16. Schematismus 1898, s. 91, 311.
  17. Schematismus 1895, s. 89, 279.
  18. Schematismus 1894, s. 304, 439.
  19. Schematismus 1892, s. 303, 419.

Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":

Maciej Żytecki | Antoni Pecha

Oceń: Wilhelm Fryś

Średnia ocena:4.67 Liczba ocen:5